Republiek van licht: 32 kinderen ontregelen een stad in de jungle

Titel
Republiek van licht
Oorspronkelijk
República luminosa
Auteur
Andrés Barba
Vertaling
Irene van de Mheen
Uitgeverij
De Bezige Bij
Jaar
2019
Pagina's
224
Beoordeling
★★★★
Overall Score
Rating Summary

In Republiek van licht verschijnen opeens 32 kinderen in een klein tropisch stadje. Niemand weet wie deze kinderen zijn en ze spreken een onbegrijpelijke taal. Ze hebben honger, zijn gewelddadig en hebben een ontregelend effect op de bewoners van het stadje. Twintig jaar later kijkt een gemeenteambtenaar terug op de chaos die de kinderen wisten te veroorzaken. Wat was er nu eigenlijk aan de hand?

Andrés Barba - Republiek van licht
Een tijdje geleden mocht ik Andrés Barba interviewen voor Canvas. Bekijk mijn video.

San Cristóbal in rep en roer

In Republiek van licht maken we kennis met een naamloze ambtenaar, werkzaam bij Sociale Zaken. Twintig jaar na dato kijkt hij terug op gewelddadige gebeurtenissen die in San Cristóbal hebben plaatsgevonden. In dit fictieve stadje in de tropen, gelegen tussen de jungle en een rivier, doken toentertijd uit het niets 32 kinderen op. Kinderen zonder ouders, die onderling een onbegrijpelijke taal spreken. Ze hebben honger en ze stelen. Ze zijn gewelddadig en brengen het kleine stadje in rep en roer. Op een gegeven moment lijkt de ‘zwerm kinderen’ zelfs invloed uit te oefenen op de plaatselijke kinderen. Het gaat zo ver dat er twee volwassenen worden neergestoken in een supermarkt. De angst neemt de overhand. Er ontstaat een klopjacht op de vreemde kinderen.

Het probleem van San Cristóbal, zo heeft de burgemeester van de stad eens gezegd, is dat het er altijd maar een kleine stap is van het miserabele naar het schilderachtige.

Twintig jaar later reflecteert het hoofdpersonage over de gebeurtenissen van toen door een verslag te schrijven. Hij schrijft over de grens tussen chaos en orde, geweld en beschaving. Maar vooral ook over de vraag: wat is er daadwerkelijk gebeurd?

Andrés Barba - Republiek van licht

Zoektocht naar de waarheid

Republiek van licht vertelt een zeer intrigerend verhaal. Ik wilde koste wat het kost ontdekken wat er precies had plaatsgevonden in San Cristóbal. Maar niet alleen het wat, ook het waarom speelde parten. Hoe heeft het zo ver kunnen komen? Sowieso is het verhaal zeer verslavend geschreven, omdat de auteur soms wat op de zaken vooruit loopt en een puntje van de sluier licht. Zo weet je dat bepaalde personages zullen sterven, maar het hoe en wat zul je later pas ontdekken. Dat maakt het verhaal spannend, net als de algemene onheilspellende sfeer.

Datgene wat ons buitensluit fascineert ons, maar die fascinatie is geen garantie voor een logische manier van denken.

Desalniettemin is het geen eenvoudig boek om te lezen. Onze naamloze gemeentebeambte baseert zich voor zijn verhaal op nieuwsartikelen, rapporten, psychologische verslagen, tv-uitzendingen en zijn eigen herinneringen. Dit maakt het verhaal hier en daar wat droog en afstandelijk. Je leest niet over gevoelens, maar over feiten die het hoofdpersonage verzamelt. Centraal lijkt de vraag te staan: wat is er daadwerkelijk gebeurd? Maar ook: Hoe kunnen we de waarheid reconstrueren?

Wat maakt dat onze waarneming zich op bepaalde beelden concentreert en niet op andere? Het zou een troostende gedachte zijn dat ons geheugen even willekeurig is als onze smaak, dat het net zo lukraak herinneringen uitkiest als onze smaak bepaalt dat we vlees lekker vinden maar schaaldieren niet, en toch is er iets wat ons verzekert dat het geheugen ook, of beter gezegd juist aan een bepaalde code beantwoordt, een code die verre van toevallig is en ontcijfert moet worden.

Andrés Barba - Republiek van licht

Wereld zonder social media

Interessant is bovendien, dat het verhaal in Republiek van licht zich afspeelt in tijden dat er nog geen social media bestond. Een dergelijke klopjacht op 32 kinderen zou er heden ten dage toch heel anders uit hebben gezien. Ik denk niet dat zo’n grote groep mensen zich zo lang verborgen had kunnen houden in tijden van social media. Daarnaast denk ik bovendien dat er dan nog meer bronnen te raadplegen zouden zijn voor de hoofdpersoon. Waarschijnlijk zou hij dan ook duizenden tweets, instagram stories en facebook berichten moeten scannen op zoek naar informatie. Wat het reconstrueren van de werkelijkheid er niet eenvoudiger op maakt.

Hoewel het plot toewerkt naar een ontknoping, ben je je er als lezer terdege van bewust dat dit verhaal zich in het verleden afspeelt. Niet alleen door het gebrek aan sociale media overigens. De hoofdpersoon maakt tijdens het schrijven geen ontwikkeling door – en blijft hierdoor wat op de vlakte. Enerzijds duik je compleet in zijn gedachtegang, maar anderzijds leer je het hoofdpersonage nauwelijks kennen.

Andrés Barba - Republiek van licht

Filosofie in romanvorm

De zinnen van Andrés Barba zijn soms wat aan de lange kant, maar dit wordt gecompenseerd door extreem korte hoofdstukken. De geoefende lezer zal echter vooral genieten van de prachtige filosofische inzichten die de Spaanse auteur je op een presenteerblaadje aanbiedt.

Soms lijkt het alsof je aan boord van een machtige onderzeeër moet gaan om de diepten van de menselijke ziel te bereiken, maar vervolgens vind je jezelf terug in een badkuip terwijl je in een duikpak kopje-onder probeert te gaan.

Met Republiek van licht zet Andrés Barba de lezer aan het denken. Zijn kinderen altijd onschuldig en goed? En is het mogelijk de verschillen tussen volwassene en kind te overbruggen om elkaar écht te begrijpen?

Voor kinderen is de wereld een museum en de volwassen suppoosten mogen dan het merendeel van de tijd liefdevol zijn, dat neemt niet weg dat zij wel degenen zijn die de regels bepalen: alles is log, alles heeft altijd al bestaan en is ouder dan de kinderen zelf. In ruil voor liefde moeten ze de mythe van hun onschuld in stand houden. Ze moeten niet alleen onschuldig zijn, ze moeten er ook naar handelen.

Andrés Barba - Republiek van licht

Feit of fictie

Naast alle feitelijkheden krijgt Republiek van licht ook een klein snufje magisch realisme, wanneer de plaatselijke kinderen in contact komen  met de 32. Alsof de auteur wil zeggen dat ook hij de grens tussen feit en fictie maar moeilijk weet te liggen. In een roman waar de hoofdpersoon zo hard op zoek gaat naar de werkelijkheid, zorgt dit voor een prachtig contrast.

Met magie is het al net zo als met liefde: wie denkt dat hij gelovig of verliefd is, wordt dat uiteindelijk echt en wie aan dat soort gevoelens twijfelt, drukt ze zelf de kop in, en die paradox werpt ons altijd terug op de vraag wie we zouden zijn als we er wel in hadden geloofd.

Dat Andrés Barba met Republiek van licht de Premio Herralde – misschien wel de belangrijkste literaire prijs voor Spaanstalige literatuur – in de wacht sleepte, lijkt mij niet meer dan terecht. Op intrigerende wijze onderzoekt hij de sociale constructie van de waarheid. Het voorval met de 32 kinderen zorgt voor een onheilspellende sfeer en stelt de onschuld van kinderen in het algemeen in vraag. Tijdens het lezen wil je voortdurend weten hoe het verhaal zal aflopen. Een aanrader voor mensen die zich graag aan het denken laten zetten door een roman. 

Andrés Barba - Republiek van licht

2 reacties

  • zwartraafje

    6 juni 2019 at 16:58

    Het verhaal op zich spreekt me niet meteen aan, maar gek genoeg doen de quotes die je geselecteerd hebt dat wel. Ik ben vooral fan van zowel de eerste als laatste.

    Reageer

    • Marcia van der Zwan

      7 juni 2019 at 09:45

      En er zitten nog veel meer mooie quotes in het boek 😀

      Reageer

Laat een reactie achter

Je mailadres wordt niet gepubliceerd. Verplichte velden zijn gemarkeerd *

Oog op de Toekomst is een website vol verhalen over aliens, post-apocalyptische werelden, zombies, klimaatverandering en toekomstige werelden in crisis. Oftewel: een blog compleet in het teken van Science Fiction.

© Marcia van der Zwan